کارگردان فیلم های سینمایی «خجالت نکش» و «خجالت نکش۲؛ جدایی قنبر از صنم» در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس به بررسی وضعیت و جایگاه سینمای کمدی در گیشه و تناسب این جایگاه با رشد کیفی آثار پرداخت و بیان داشت: سینمای کمدی در واقع وظیفه اصلی‌اش این است که مردم را بخنداند. این مهم‌ترین وظیفه‌اش است، همانطور که جلب توجه مخاطب و کسب سود هم از دیگر اهداف آن به شمار می‌آید. خنداندن مردم نه تنها برای سرگرمی است، بلکه یک ابزار اقتصادی است که باعث جذب مخاطب به سینما و ایجاد سود برای سینماگران می‌شود.

وی افزود: با این حال، گاهی ممکن است هدف فیلم‌سازان تنها خنداندن نباشد. بسیاری از فیلم‌های کمدی می‌خواهند علاوه بر ایجاد سرگرمی، پیامی را منتقل کنند یا نکته‌ای را در دل داستان خود پنهان کنند.

وی تاکید کرد: به نظر من، در حال حاضر سینمای کمدی باید از مرحله سودآوری و توجه سطحی به سمت کیفیت و محتوای عمیق‌تر حرکت کند. در حال حاضر، سینمای ما به دلیل مشکلات مختلف، از جمله بحران کرونا و سیاست‌های خصمانه بین‌المللی، در افول بوده است. اما به طور کلی سینمای کمدی نقش مهمی در جلب دوباره توجه مردم به سینما ایفا کرده است.

مقصودی با بیان این مطلب که الان که کمی توجه مردم بیشتر جلب شده، به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که سینمای کمدی به سمت محتوای جدی‌تر و کیفیتی‌تر حرکت کند؛ تصریح کرد: در آثار خودم، سعی می‌کنم این رویکرد را رعایت کنم. متاسفانه در حال حاضر سینمای کمدی بیشتر به کمیت و سوداگری توجه دارد تا به کیفیت. این روند باید تغییر کند.

این سینماکر همچنین در خصوص جایگاه فیلم های کمدی در جشنواره فجر اظهار داشت: به طور کلی، جشنواره‌ها معمولاً نسبت به فیلم‌های کمدی بی‌توجه هستند، یا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، فیلم‌های کمدی کمتر دیده می‌شوند.

وی ادامه داد: این موضوع مختص به امسال نیست و در واقع همیشه این‌طور بوده است. سینمای کمدی در جشنواره‌ها گاهی نادیده گرفته می‌شود، و این روند جهانی است. البته باید گفت که این بی‌توجهی به فیلم‌های کمدی به هیچ وجه به معنای اتهام یا نکوهش نیست، بلکه طبیعی است که در جشنواره‌ها بیشتر به فیلم‌های آرتیستیک و جدی‌تر توجه شود.

وی متذکر شد: با این حال، تاریخ جشنواره نشان داده که فیلم‌های کمدی موفق هم توانسته‌اند در این فضا ماندگار شوند، مثل «مارمولک» یا «خجالت نکش». این فیلم‌ها به مرور شخصیت پیدا کرده و جایگاه خود را در تاریخ سینمای ایران پیدا کرده‌اند.

مقصودی در پاسخ به این پرسش که چرا در حال حاضر آثار کمدی ماندگار کمی داریم؟ بیان کرد: اولاً باید بگویم که فیلم‌های عامه‌پسند، حتی اگر به‌ظاهر فقط برای سرگرمی ساخته شوند، همیشه وجود خواهند داشت. این‌گونه فیلم‌ها در تمام دنیا تولید می‌شوند و به هیچ‌وجه نباید آن‌ها را از بازار سینما حذف کرد. این فیلم‌ها، به خصوص فیلم‌های تجاری، هدفشان صرفاً سرگرم کردن و کسب سود است.

وی تاکید کرد: اما سینمای کمدی با محتوای عمیق‌تر و نقد اجتماعی نیاز به توجه بیشتری دارد. برای تولید چنین آثار کمدی‌ای، فیلم‌سازان باید دستشان باز باشد تا بتوانند به مسائل روز جامعه، سیاست‌ها، و پیچیدگی‌های اجتماعی بپردازند.

مقصودی تصریح کرد: سینمای کمدی باید قادر باشد به نقد سیاست‌ها و افرادی که در مناصب کلیدی قرار دارند بپردازد. اما این مسائل برای برخی از تصمیم‌گیرندگان در بخش سینمایی کشور چندان خوشایند نیست و ممکن است با مقاومت مواجه شود.

نویسنده فیلم های سینمایی «لیلی با من است» و «من سالوادور نیستم» دلیل اینکه فیلم های کمدی کمتر به مسائل اجتماعی و سیاسی می پردازند را این چنین بیان کرد: این مسئله هم به سیاست‌های مدیریتی سینما و هم به تنگ‌نظری‌های موجود برمی‌گردد. به‌علاوه، بسیاری از سینماگران به دلیل ترس از سانسور یا محدودیت‌های سیاسی، از طرح مسائل حساس اجتماعی و سیاسی در آثارشان پرهیز می‌کنند. در نتیجه، سینمای کمدی به جای پرداختن به نقدهای جدی، بیشتر به مسائل اخلاقی و روابط خانوادگی می‌پردازد که همیشه مورد توجه قرار گرفته‌اند. این باعث می‌شود که سینمای کمدی نتواند به اندازه کافی به مسائل اجتماعی و سیاسی عمق ببخشد و نقدهای طنازانه و اجتماعی مؤثری را ارائه دهد.

وی افزود: البته فکر کردن به تبعات این رویکرد، می‌تواند منجر به ایجاد سینمای مبتذل شود. وقتی به مسائل اخلاقی توجه کمتری می‌شود و سینما به سمت مسائل سطحی می‌رود، در واقع استانداردهای اخلاقی در معرض سوال قرار می‌گیرند. این اتفاق می‌تواند باعث شود که سینمای کمدی به سمت تولید آثار مبتذل برود.

مقصودی با بیان این مطلب که مشکل اصلی این است که تصمیم‌گیرندگان، که مسئول بخش ممیزی هستند، ترجیح می‌دهند مسائل اخلاقی را نادیده بگیرند و به مسائل سیاسی و اجتماعی حساسیت بیشتری نشان دهند. زیرا این رویه کم خطر تر و کم هزینه تر است، تصریح نمود: به این ترتیب، بسیاری از فیلم‌ها به دلیل مسائل اخلاقی سانسور می‌شوند، زیرا این نوع سانسور هزینه کمتری برای تصمیم‌گیرندگان دارد تا زمانی که به خاطر مسائل سیاسی یا اجتماعی فیلم‌ها مورد ممیزی قرار بگیرند.

وی افزود: در نتیجه، این امر سینماگران را به سمت ساخت فیلم‌هایی می‌برد که تنها به موضوعات اخلاقی و روابط خانوادگی می‌پردازند و از پرداختن به مسائل اجتماعی و سیاسی پرهیز می‌کنند. این روند باید تغییر کند. فیلم‌سازان باید شجاعت این را داشته باشند که در آثار خود به نقدهای سیاسی و اجتماعی بپردازند و فضای سینمای کمدی را به سمت نقد و بررسی مسائل روز جامعه هدایت کنند. البته این کار هزینه‌بردار است و بعضی‌ها ترجیح می‌دهند که به دلیل ترس از تبعات آن، از ورود به این حوزه‌ها خودداری کنند.

«رضا مقصودی» در پایان این گفت و گو خاطرنشان کرد: به نظرم اگر سینماگران بتوانند این شجاعت را پیدا کنند و در عین حال فضای اخلاقی را هم به درستی رعایت کنند، می‌توانند سینمای کمدی تاثیرگذار و ماندگاری خلق کنند که نه تنها خنده‌آور باشد، بلکه محتوای اجتماعی و سیاسی قوی هم داشته باشد.